Open Access Dostęp otwarty  Restricted Access Dostęp przez subskrypcję

Akumulacja metali ciężkich w organizmach ryb, efekt toksyczności

Anna Szymonik, Joanna Lach

Abstrakt


Wraz z rozwojem przemysłu wzrasta skażenie środowiska metalami ciężkimi. Metale ciężkie, obecne w środowisku wodnym, mogą ulegać akumulacji w osadach dennych oraz przenikać do organizmów wodnych: ryb, planktonu, bentosu. Obecność metali ciężkich, takich jak: cynk (Zn), miedź (Cu), ołów (Pb), kadm (Cd) i rtęć (Hg) stwierdzono w mięsie i narządach wewnętrznych ryb najczęściej spożywanych przez Polaków, takich jak: karp, pstrąg, dorsz, śledź, makrela. Metale ciężkie w znacznie większym stopniu akumulują się w narządach bardziej ukrwionych – skrzelach i wątrobie w porównaniu do tkanki mięśniowej. W wątrobie w wyższym stężeniu niż w mięsie występuje miedź, cynk, kadm, a w tkance mięśniowej przeważa rtęć. Na akumulację metali ciężkich ma wpływ rozmiar ryb, wiek i sposób odżywiania się. Znacznie wyższe stężenie metali ciężkich stwierdzono w organizmach ryb mięsożernych i żywiących się organizmami bytującymi na dnie. Spożywanie skażonego mięsa może nieść zagrożenie dla zdrowia ludzkiego.

Słowa kluczowe


gospodarka wodna, metale ciężkie, akumulacja, ryby, ryzyko dla zdrowia ludzkiego

Pełny tekst:

PDF

Bibliografia


Tkaczewska J., Migdał W.: Porównanie wydajności rzeźnej, zawartości podstawowych składników odżywczych oraz poziomu metali ciężkich w mięśniach karpi (Cyprinus Carpio L.) pochodzących w różnych rejonów Polski, Żywność. Nauka. Technologia. Jakość, 6 (2012), 180–189.

Perugini M., Visciano P., Manera M., Zaccaroni A., Olivieri V., Amorena M.: Heavy metal (As, Cd, Hg, Pb, Cu, Zn, Se) concentrations in muscle and bone of four commercial fish caught in the central Adriatic Sea, Italy, Environ Monit Assess, 186 (2014), 2205–2213.

Kołodziejczyk M.: Spożycie ryb i przetworów rybnych w Polsce- analiza korzyści i zagrożeń, Roczn. PZH, 58 (2007), 287-293.

Parol J.: Czynniki kształtujące skład kwasów tłuszczowych i wybranych ksenobiotyków w tłuszczu mięsa ryb słodkowodnych, Praca dysertacyjna na stopień doktora nauk ekonomicznych w zakresie Towaroznawstwa Wydział Towaroznawstwa Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, Olsztyn–Poznań 2010.

Oğuz A. R., Yeltekin A.: Metal Levels in the Liver, Muscle, Gill, Intestine, and Gonad of Lake Van Fish (Chalcalburnus tarichi) with Abnormal Gonad, Biol. Trace Elem. Res., 159 (2014), 219–223.

Aktar W., Sengupta D., Chowdhury A.: Occurrence of heavy metals in fish: a study for impact assessment in industry prone aquatic environment around Kolkata in India, Environ Monit Assess, 181 (2011), 51–61.

Zrnčić S., Oraić D., Ćaleta M., Mihaljević Ž., Zanella D., Bilandžić N.: Biomonitoring of heavy metals in fish from the Danube River, 185 (2013), 1189–1198.

Rashed M. N.: Cadmium and lead levels in fish (Tilapia Nilotica) tissues as biological indicator for Lake water pollution, Environ Monit and Assess, 68 (2001), 75–89.

Martins A., Mata M. T., Gallios G. T., Vaclavikowa M., Stefusowa K.: Modeling and Simulation of Heavy Metals Removal From Drinking Water by Magnetic Zeolite, Water Treatment Technologies for the Removal of High-Toxic Pollutants (2010), 61-84.

Sokołowski A., Wołowicz M., Hummel H.: Distribution of Dissolved and Labile Particulate Trace Metals in Overlying Bottom Water in the Vistula River Plume (Southern Baltic Sea), Marine Pollution Bulletin, 42 (2001), 967-980.

Kohušová K., Havel L., Vlasák P., Tonica J.: A long-term survey of heavy metals and specific organic compounds in biofilms, sediments, and surface water in a heavily affected river in the Czech Republic, Environ Monit Assess, 174 (2011), 555–572.

Aleksander-Kwaterczak U., Helios-Rybicka E.: Contaminated sediments as a potential source of Zn, Pb, and Cd for a river system in the historical metalliferous ore mining and smelting industry area of South Poland, 9 (2009), 13–22.

Protasowicki M., Ciereszko W., Perkowska A., Ciemniak A., Bochenek I., Brucka-Jastrzębska E., Błachuta J.: Metale ciężkie i chlorowane węglowodory w niektórych gatunkach ryb z rzeki Odry, Rocznik Ochrona Środowiska, 9 (2007), 95-105.

Szefer P., Glasby G.P., Geldon J., Renner R. M., Bjorn E., Snell J.: Heavy-metal pollution of sediments from the Polish exclusive economic zone, southern Baltic Sea, Environ Geol, 57 (2009), 847–862.

Kuzmina V. V., Ushakova N. V.: Process of Exotrophy in Fish. Effect of Heavy Metals — Zn and Cu, Journal of Evolutionary Biochemistry and Physiology, 44 (2008), 430—439.

Rajkowska M., Protasowicki M.: Distribution of metals (Fe, Mn, Zn, Cu) in fish tissues in two lakes of different trophy in Northwestern Poland, Environ Monit Assess, 185 (2013), 3493–3502.

Glasby G. P., Szefer J., Geldon J., Warzocha J.: Heavy-metal pollution of sediments from Szczecin Lagoon and the Gdansk Basin, Poland, Science of the Total Environment, 330 (2004), 249–269.

Al Sayegh, Petkovšek S., Mazej Grudnik Z., Pokorny B.: Heavy metals and arsenic concentrations in ten fish species from the Šalek lakes (Slovenia): assessment of potential human health risk dueto fish consumption, Environ Monit Assess, 184 (2012), 2647–2662.

Saniewska D., Bełdowska M., Bełdowski J., Saniewski M., Szubska M., Romanowski A., Kwaśniak J., Flakowska L., Stężenia rtęci w wybranych elementach ekosystemu strefy brzegowej południowego Bałtyku. Monografia pt. Rtęć w środowisku – identyfikacja zagrożeń dla zdrowia człowieka (2013), 73-79.

Ebrahimi M., Taherianfard M.: Pathological and Hormonal Changes in Freshwater Fishes Due to Exposure to Heavy Metals Pollutants, Water Air Soil Pollut, 217 (2011), 47–55.

Łuszczek-Trojnar E., Drąg-Kozak E., Popek W.: Bioakumulacja metali ciężkich w wybranych tkankach karpia (Cyprinus Carpio L) pochodzącego ze stawów hodowlanych zasilanych wodą z rzeki Rudawy, Ochrona Środowiska i Zasobów Naturalnych, 47 (2011), 112-120.

Staszowska A., Skałecki P., Florek M., Litwińczuk A.: Wpływ gatunku i środowiska życia ryb na zawartość ołowiu i jego oszacowane pobranie z tkanki mięśniowej, Żywność. Nauka. Technologia. Jakość, 6 (2013), 60–68.

Tkaczewska J., Migdał W.: Porównanie wydajności rzeźnej, zawartości podstawowych składników odżywczych oraz poziomu metali ciężkich w mięśniach pstrąga tęczowego (Oncorhynchus Mykiss) pochodzących w różnych rejonów Polski, Żywność. Nauka. Technologia. Jakość, 5 (2012), 177–186.

Has-Schön E., Bogut I., Kralik G., Bogut S., Horvatić J., Cacić I.: Heavy metal concentration in fish tissues inhabiting waters of “Buško Blato” reservoar (Bosnia and Herzegovina), Environ Monit Assess, 144 (2008), 15–22.

Can E., Yabanli M., Kehayias G., Aksu O., Kocabas M., Demir V., Kayim M., Kutluyer F., Seker S.: Determination of Bioaccumulation of Heavy Metals and Selenium in Tissues of Brown Trout Salmo trutta macrostigma (Dume´ril, 1858) from Munzur Stream, Tunceli, Turkey, Bull Environ Contam Toxicol, 89 (2012), 1186–1189.

Misztal-Szkudlińska M., Szefer P., Konieczka P., Namieśnik J.: Biomagnification of mercury in trophic relation of Great Cormorant (Phalacrocorax carbo) and fish in the Vistula Lagoon, Poland, Environ Monit Assess, 176 (2011), 439–449.

Kovekovdova L. T., Simokon M. V.: Heavy Metals in the Tissues of Commercially Important Fish of Amurskii Bay, Sea of Japan, Russian Journal of Marine Biology, 28 (2002), 113–119.

Liorancas V., Andriejauskiene J.: Amount of heavy metals in Baltic cod meat, Foodbalt, Proceedings (2011), 169-171.

Polak-Juszczak J.: Metale w rybach- aspekt środowiskowy, toksykologiczny i żywieniowy, Autoreferat, Państwowy Instytut Rybacki, Gdynia 2013.

Sveceviciu G., Sauliute G., Leopoldas Idzelis R., Grigeleviciute J.: Accumulation of Heavy Metals in Different Body Tissues of Atlantic Salmon, Salmo salar L., Exposed to a Model Mixture (Cu, Zn, Ni, Cr, Pb, Cd) and Singly to Nickel, Chromium, and Lead, Bull Environ Contam Toxicol, 92 (2014), 440–445.

Licata P., Trombetta D., Cristani M., Naccari C., Martino D., Calo M., Naccari F.: Heavy metals in liver and muscule of Bluefinn Tuna caught in the straits of Messina (Sicily, Italy), Environmental Monitoring and Assessment, 107 (2005), 239–248.

Das K., Lepoint G., Loizeaut V., Debacker V., Dauby P., Bouquegneau J. M.: Tuna and Dolphin Associations in the North-east Atlantic: Evidence of Different Ecological Niches from Stable Isotope and Heavy Metal Measurements, Marine Pollution Bulletin, 40 (2000), 102-109.

Bilandzic N., Dokic M., Sedak M.: Metal content determination in four fish species from the Adriatic Sea, Food Chemistry, 124 (2011), 1005–1010.

Marcinkowska M., Dobicki W.: Bioakumulacja metali ciężkich w tkankach ryb z rzeki Baryczy, Konferencja Eko-Dok 2014.

Stężycka E., Bzdęga J., Pawlikowska K., Siwicki A.: Zawartość rtęci w rybach z Wisły w latach 1998-2002, Probl Hig Epidemiol, 86 (2005), 27-29.

Romanowska-Duda Z.: Metale ciężkie jako specyficzne zanieczyszczenia środowiska wodnego, Uniwersytet Łódzki, Wydział Biologii i Ochrony Środowiska, referat.

Jezierska B., Ługowska K., Witeska M.: The effects of heavy metals on embryonic development of fish (a review), Fish Physiol Biochem, 35 (2009), 625–640.

Leśniewska E., Szynkowska M., Paryjczak T.: Główne źródła rtęci w organizmach ludzi nie narażonych zawodowo, Rocznik Ochrony Środowiska, 11 (2009), 403–419.

Wang W.-X., Onsanit S., Dang F.: Dietary bioavailability of cadmium, inorganic mercury, and zinc to a marine fish: Effects of food composition and type, Aquaculture, 356–357 (2012), 98–104.

Wongsasuluk P., Chotpantarat S., Siriwong W., Robson M.: Heavy metal contamination and human health risk assessment in drinking water from shallow groundwater wells in an agricultural area in Ubon Ratchathani province, Thailand, Environ Geochem Health 36 (2014), 169-182.


Odwołania zewnętrzne

  • Brak odwołań zewnętrznych


Copyright (c) 2016 Technologia Wody

Creative Commons License
Ten artykuł jest udostępniany na licencji: Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.

Wydawnictwo Seidel-Przywecki Sp. z o.o. • Biblioteka Inżynierii Środowiska • Woda / Ścieki / Osady • Technologia Wody • Forum Eksploatatora